Nội dung

Chöông 4 Suy giaûm ña daïng sinh hoïc Noäi dung • 1. Ñònh nghóa • 2. Toác ñoä suy giaûm ña daïng sinh hoïc • - Tuyeät chuûng theo thôøi gian • - Toác ñoä tuyeät chuûng • • • • • 3. Nguyeân nhaân tuyeät chuûng ñoái vôùi ñoäng vaät 4. Nguyeân nhaân tuyeät chuûng ñoái vôùi Thöïc vaät 5. Caùc nôi soáng bò ñe doaï 6. Söï deã bò tuyeät chuûng 7. Bieän phaùp Ngaên chaën tuyeät chuûng 1. Ñònh nghóa • Khaùi nieäm “Tuyeät chuûng” coù raát nhieàu yù nghóa khaùc nhau, tuøy theo boái caûnh maø coù yù nghóa khaùc nhau. • “Tuyeät chuûng” Moät loaøi khi khoâng coøn moät caù theå naøo cuûa loaøi ñoù coøn soáng soùt taïi baát kyø nôi naøo treân theá giôùi. • Moät soá caù theå cuûa loaøi coøn soùt laïi nhôø vaøo söï kieåm soaùt, chaêm soùc, nuoâi döôõng cuûa con ngöôøi thì loaøi naøy ñöôïc goïi laø loaøi ñaõ bò tuyeät chuûng trong thieân nhieân hoang daõ • Do đó hình thành hai khái niệm: Tuyệt chủng trên phạm vi toàn cầu và tuyệt chủng cục bộ. - Một số nhà sinh học sử dụng thuật ngữ loài bị tuyệt chủng về phương diện sinh thái học, điều đó có nghĩa là số lượng loài còn lại ít đến nỗi tác động của chúng không có chút ý nghĩa nào đối với các loài khác trong quần xã. Ví dụ, loài hổ hiện nay bị tuyệt chủng về phương diện sinh thái học, có nghĩa là số hổ hiện còn trong thiên nhiên rất ít, tác động của chúng đến quần thể động vật mồi là không đáng kể. Saùch ñoû ƒ Saùch ñoû laø taøi lieäu quoác gia, quoác teá coâng boá caùc loaøi thöïc vaät, ñoäng vaät quyù hieám ñang bò ñe doïa suy giaûm soá löôïng hoaëc ñang coù nguy cô tuyeät chuûng caàn ñöôïc baûo veä. ƒ Saùch ñoû laø cô sôû khoa hoïc, cô sôû phaùp lyù ñeå ñeà xuaát vieäc baûo veä vaø laø caên cöù ñeå xöû lyù caùc haønh vi phaù hoaïi. Möùc ñoä ñe doïa trong saùch ñoû theá giôùi ƒ Bò tuyeät chuûng - Extinct (EX): ƒ Tuyeät chuûng ngoaøi töï nhieân – Extinct in the wild (EW): Loaøi chæ coøn toàn taïi trong ñieàu kieän nuoâi troàng. ƒ Nguy caáp cao – Critical Endangered (CR): suy giaûm ít nhaát 80% trong 10 naêm tôùi hoaëc trong 3 theá heä vöøa qua. ƒ Nguy caáp – Endangered (EN): söï suy giaûm ít nhaát 50% trong voøng 10 naêm hoaëc trong 3 theá heä. ƒ Saép nguy caáp – Vulnerable (VU) söï suy giaûm ít nhaát 20% trong voøng 10 naêm hoaëc trong 3 theá heä. ƒ Ñe doïa thaáp – Low Risk (LR) ƒ Thieáu soá lieäu – Data Deficient (DD) ƒ Chöa ñaùnh giaù – Not Evaluated (NE) Loaøi chöa ñaùnh giaù theo tieâu chuaån cuûa IUCN Möùc ñoä ñe doïa trong saùch ñoû vieät nam ƒ Nguy caáp (E): Loaøi ñang bò ñe doaï tuyeät chuûng. ƒ Seõ nguy caáp (V): Loaøi coù nguy cô saép bò tuyeät chuûng ƒ Hieám (R): Loaøi coù nguy cô ñe doaï seõ bò nguy caáp ƒ Bò ñe doaï (T): loaøi bò ñe doaï nhöng chöa ñuû tö lieäu ñeå xeáp chuùng vaøo caáp cuï theå naøo. ƒ Khoâng bieát chính xaùc (K): Loaøi nghi ngôø vaø khoâng bieát chaéc chaén chuùng thuoäc loaïi naøo trong caùc caáp treân vì thieáu thoâng tin. 2. Toác ñoä suy giaûm ña daïng sinh hoïc • Ngaøy nay möùc ñoä ÑDSH bò suy thoaùi traàm troïng ñeán möùc baùo ñoäng: • - Caùc nhaø sinh hoïc öôùc tính coù 3 loaøi/giôø bò tuyeät chuûng, hay 27.000 loaøi/naêm (Edward O. Wilson, 1993-2003 Microsoft Corporation). • - Nhaát laø röøng nhieät ñôùi vaø caùc ñoàng coû • - Edward O. Wilson öôùc tính khoaûng 20% loaøi hieän nay seõ bò bieán maát vaøo naêm 2020. ƒ Söï tuyeät chuûng taêng daàn töø 150 naêm trôû veà ñaây ƒ Toác ñoä tuyeät chuûng ñoái vôùi chim vaø thuù laø 1 loaøi/10 naêm töø 1600 – 1700 nhöng toác ñoä naøy taêng loaøi/naêm töø 1850 – 1950 ƒ Moät soá loaøi chim, caù nöôùc ngoït, nhuyeãn theå, thöïc vaät nhaát laø nhoùm thöïc vaät haït traàn vaø coï laø nhöõng nhoùm deã bò tuyeät chuûng Tuyeät chuûng ng theo thôøi gian