Nội dung

67 XÔ GAN Xô gan laø giai ñoaïn cuoái cuûa caùc beänh lyù gan maõn tính do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau, taïi gan hoaëc ngoaøi gan, nhö vieâm gan sieâu vi, ngoä ñoäc, nghieän röôïu, öù maät, caùc beänh chuyeån hoaù, suy tim... Trong xô gan, tình traïng hoùa sôïi lan toûa bao quanh caùc noát teá baøo gan taùi taïo laøm caáu truùc bình thöôøng cuûa gan bò phaù huûy, chöùc naêng gan suy giaûm, tuaàn hoaøn maùu vaø daãn löu dòch maät trong gan bò roái loaïn. Ñaïi theå: Khôûi ñaàu, gan xô to hôn bình thöôøng nhöng caøng veà sau thì caøng teo nhoû laïi, maät ñoä chaéc, beà maët gan loån nhoån caùc noát taùi taïo. Tuøy theo kích thöôùc cuûa noát taùi taïo, phaân bieät 2 daïng ñaïi theå: xô gan noát nhoû (noát < 3mm) vaø xô gan noát lôùn (töø 3mm trôû leân) (Hình 1). Hình 1: A- Xô gan noát nhoû; B- Xô gan noát lôùn Vi theå: Muïc tieâu caàn tìm: 1. Noát teá baøo gan taùi taïo (Tieåu thuøy giaû). 2. Teá baøo gan thoaùi hoùa môõ, teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc. 3. Teá baøo gan taêng saûn. 4. OÁng maät giaû vaø oáng maät thaät. 5. Taêng saûn moâ sôïi vaø thaám nhaäp teá baøo vieâm. Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, caáu truùc bình thöôøng cuûa gan bò phaù huûy, thay vaøo ñoù laø caùc noát teá baøo gan taùi taïo to nhoû khoâng ñeàu, ngaên caùch nhau baèng moâ sôïi ngaám teá baøo vieâm maõn tính. Caùc noát naøy thoaït nhìn troâng gioáng tieåu thuøy gan nhöng thöïc ra chæ laø 1 taäp hôïp teá baøo gan taêng sinh vaø thoaùi hoùa, khoâng coù tónh maïch trung taâm, vì vaäy coøn coù teân laø tieåu thuøy giaû (hình 2). Vôùi VK 10 vaø 40, moâ sôïi bao quanh noát teá baøo gan taùi taïo goàm nguyeân baøo sôïi vaø caùc sôïi collagen, thaám nhaäp nhieàu teá baøo vieâm maõn tính nhö limphoâ baøo vaø töông baøo. Trong moâ sôïi, söï taêng sinh caùc teá baøo bieåu moâ oáng maät taïo ra caùc oáng nhoû, khoâng thoâng noái vôùi heä daãn maät trong gan neân coøn goïi laø oáng maät giaû. Nhöõng khoaûng cöûa coøn soùt laïi - chöa bò phaù huûy cho thaáy söï hieän dieän cuûa boä ba goàm oáng maät thaät, nhaùnh cuûa ñoäng maïch gan vaø nhaùnh cuûa tónh maïch cöûa (hình 3, 4). Noát taùi taïo goàm caùc teá baøo gan ñang hoaït ñoäng taêng sinh, teá baøo coù 2 nhaân, haïch nhaân roõ; caùc teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc vôùi baøo töông chöùa nhieàu khoâng baøo saùng; caùc teá baøo gan thoaùi hoùa môõ vôùi baøo töông chöùa moät gioït môõ lôùn, ñaåy nhaân leäch qua 1 beân (hình 5). 68 Hình 2: 1- Caùc noát teá baøo gan taùi taïo; 2- Moâ sôïi ngaám teá baøo vieâm maõn tính. Hình 3: 1- Noát teá baøo gan taùi taïo; 2- Moâ sôïi ngaám teá baøo vieâm maõn tính; 3- Oáng maät giaû; 4- Oáng maät thaät; 5- Nhaùnh cuûa ñoäng maïch gan; 6- Nhaùnh cuûa tónh maïch cöûa. 69 Hình 4: Teá baøo gan taêng sinh; 2- Teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc; 3- Teá baøo gan thoaùi hoùa môõ; 4- Moâ sôïi; 5- Limphoâ baøo; 6- Oáng maät giaû. Hình 5: 1- Teá baøo gan taêng sinh; 2- Teá baøo gan thoaùi hoùa nöôùc; 3- Teá baøo gan thoaùi hoùa môõ. 70 CARCINOÂM TEÁ BAØO GAN Carcinoâm teá baøo gan laø loaïi ung thö gan nguyeân phaùt thöôøng gaëp nhaát, ôû giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ. Carcinoâm teá baøo gan coù xuaát ñoä khaù cao ôû caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ, coù leõ lieân quan vôùi tình traïng nhieãm HBV, HCV vaø xô gan khaù phoå bieán taïi ñaây. Ñaïi theå: Carcinoâm coù daïng moät oå, ña oå hoaëc thaâm nhieãm lan toaû, laøm gan to ra. OÅ ung thö coù maàu laït hôn nhu moâ gan xung quanh, maät ñoä meàm bôû, maët caét khoâng ñoàng nhaát do xuaát huyeát vaø hoaïi töû (hình 1). Hình 1: 1- OÅ ung thö gan nguyeân phaùt chieám heát thuøy phaûi gan; 2- Maët caét khoâng ñoàng nhaát, coù choã nhuoám maàu saéc toá maät; 3- Noát ung thö veä tinh. Vi theå: Muïc tieâu caàn tìm: 1. Teá baøo gan ung thö xeáp thaønh beø hoaëc caáu truùc tuyeán 2. Maät 3. Caùc beø gan bình thöôøng Quan saùt vôùi VK4, trong moâ gan coù caùc ñaùm teá baøo gan ung thö xaâm nhaäp baét maøu lôït hôn so vôùi nhu gan bình thöôøng. Vuøng teá baøo gan bình thöôøng saùt ngoaøi rìa caùc ñaùm ung thö bò eùp deït (hình 2). Vôùi VK10 vaø 40, ñaây laø moät tröôøng hôïp carcinoâm teá baøo gan bieät hoùa toát neân caùc teá baøo ung thö töông ñoái ít dò daïng, coøn giöõ ñöôïc nhieàu ñaëc ñieåm cuûa teá baøo gan. Teá baøo ung thö hình ña dieän, baøo töông nhieàu maøu hoàng nhaït, nhaân troøn naèm giöõa teá baøo. Caùc teá baøo ung thö hôïp thaønh caáu truùc beø goàm nhieàu lôùp teá baøo coù mao maïch caëp 2 beân ( baét chöôùc beø Remak bình thöôøng trong tieåu thuøy gan, chæ goàm 1 lôùp teá baøo naèm giöõa 2 mao maïch daïng xoang) hoaëc tuùi tuyeán (xeáp voøng troøn coù loøng oáng ôû giöõa), loøng tuyeán coù theå chöùa saéc toá maät maøu naâu (hình 3 vaø 4). 71 Hình 2: 1- Caùc oå teá baøo gan ung thö; 2- Nhu moâ gan bình thöôøng; 3- Vuøng teá baøo gan bò eùp deït. Hình 3: 1- Caùc teá baøo gan ung thö saép xeáp thaønh caáu truùc daïng tuyeán vôùi saéc toá maät trong loøng tuyeán; 2- Phaân baøo; 3- Vuøng nhu moâ gan bình thöôøng; 4- Vuøng teá baøo bò eùp deït. 72 Hình 4: 1- Caáu truùc beø goàm nhieàu lôùp teá baøo u ; 2- Caùc mao maïch; 3- Hoaïi töû u. 73 CARCINOÂM TUYEÁN DAÏ DAØY DAÏNG MAËT NHAÃN Carcinoâm tuyeán laø loaïi ung thö daï daøy thöôøng gaëp nhaát, thöôøng ñöôïc phaùt hieän treã khi ung thö ñaõ ñi vaøo giai ñoaïn xaâm nhaäp, do khôûi ñaàu chæ coù caùc trieäu chöùng mô hoà nhö khoù tieâu ñaày buïng. Beänh nhaân thöôøng treân 50 tuoåi, giôùi nam nhieàu hôn giôùi nöõ. Vò trí thöôøng gaëp nhaát cuûa ung thö laø ôû bôø cong nhoû vuøng hang - moân vò. Döïa theo hình thaùi moâ hoïc, phaân bieät 2 loaïi carcinoâm daï daøy: kieåu ruoät vaø kieåu lan toûa; carcinoâm tuyeán daï daøy daïng maët nhaãn thuoäc loaïi thöù 2, teá baøo ung thö hình nhaãn khoâng taïo thaønh tuyeán, xaâm nhaäp vaøo taát caû caùc lôùp cuûa thaønh daï daøy. Ñaïi theå: Thaønh daï daøy bò ung thö xaâm nhaäp trôû neân daày cöùng, caùc neáp gaáp nieâm maïc bò xoùa; daï daøy troâng gioáng nhö moät caùi chai baèng da (hình 1). Hình 1: 1- Thaønh daï daøy daày cöùng; 2- Caùc neáp gaáp nieâm maïc bò xoùa. Vi theå: Muïc tieâu caàn tìm: Caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp caùc lôùp thaønh daï daøy. Löu yù: Hoïc vieân caàn oân laïi caáu taïo moâ hoïc cuûa daï daøy Quan saùt tieâu baûn vôùi VK4, nieâm maïc vuøng hang - moân vò goàm caùc tuyeán moân vò tieát nhaày; giöõa caùc oáng tuyeán laø moâ ñeäm nieâm maïc trong ñoù caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp (hình 2). Vôùi VK 10 vaø VK 40, tuyeán moân vò ñöôïc loùt bôûi 1 lôùp bieåu moâ truï ñôn tieát nhaày. Moâ ñeäm nieâm maïc naèm giöõa caùc oáng tuyeán laø 1 moâ lieân keát thöa giaøu maïch maùu vaø thaám nhaäp nhieàu limphoâ baøo vaø töông baøo. Trong moâ ñeäm naøy, coù caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp, naèm rieâng leû hoaëc keát thaønh nhöõng ñaùm nhoû. Teá baøo ung thö hình troøn hay baàu duïc, baøo töông coù 1 khoâng baøo lôùn chöùa chaát nhaày baét maàu xanh tím, ñaåy eùp nhaân ra ngoaïi vi (hình 3). 74 Di chuyeån tieâu baûn qua lôùp döôùi nieâm maïc, lôùp cô vaø thanh maïc; cuõng coù söï hieän dieän cuûa caùc teá baøo ung thö daïng maët nhaãn; chöùng toû ung thö ñaõ xaâm nhaäp qua taát caû caùc lôùp cuûa thaønh daï daøy (hình 4 vaø 5). Hình 2: 1- Caùc tuyeán moân vò; 2- Moâ ñeäm nieâm maïc; 3- Teá baøo ung thö daïng maët nhaãn. Hình 3: 1- Tuyeán moân vò; 2- Teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp; 3- Moâ ñeäm nieâm maïc; 4- Maïch maùu. 75 Hình 4: 1- Lôùp nieâm maïc; 2- Lôùp döôùi nieâm maïc; 3- Lôùp cô nieâm; 4- Caùc ñaùm teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp. Hình 5: 1- Lôùp cô; 2- Lôùp thanh maïc; 3- Caùc ñaùm teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp. 76 CARCINOÂM TUYEÁN DAÏNG MAËT NHAÃN DI CAÊN HAÏCH Carcinoâm tuyeán loaïi teá baøo daïng maët nhaãn cuûa oáng tieâu hoùa, thöôøng gaëp nhaát laø töø daï daøy, coù theå xaâm nhaäp vaøo maïch baïch huyeát vaø di caên ñeán caùc haïch vuøng. Ñaïi theå: Haïch di caên coù ñöôøng kính töø 0,5 cm ñeán 2 hoaëc 3 cm; maät ñoä cöùng chaéc hoaëc meàm bôû; maët caét traéng söôïng (hình 1). Hình 1: 1- Daï daøy; 2- Khoái haïch di caên cöùng söôïng naèm doïc theo bôø cong nhoû. Vi theå: Muïc tieâu caàn tìm: 1. Teá baøo ung thö daïng maët nhaãn xaâm nhaäp xoang döôùi voû vaø xoang quanh nang. 2. Nhu moâ haïch bình thöôøng coøn soùt laïi. Quan saùt tieâu baûn vôùi VK 4, caáu truùc haïch coøn ñöôïc baûo toàn khaù nguyeân veïn: bao quanh haïch laø voû bao sôïi; nhu moâ haïch goàm coù vuøng voû vôùi caùc nang limphoâ, vuøng caän voû vaø caùc xoang baïch huyeát (xoang döôùi voû, xoang quanh nang, xoang tuûy). Trong caùc xoang baïch huyeát, coù caùc teá baøo tuyeán ung thö di caên xaâm nhaäp, khaùc bieät vôùi caùc moâ baøo bình thöôøng cuûa xoang (hình 1). Quan saùt caùc xoang döôùi voû vaø xoang quanh nang vôùi VK 10 vaø VK 40, caùc teá baøo ung thö tuyeán xaâm nhaäp coøn naèm trong caùc xoang, chöa phaù vôõ nhu moâ haïch. Teá baøo ung thö coù khoâng baøo lôùn chöùa chaát nhaày trong baøo töông, ñaåy leäch nhaân sang moät beân, taïo hình aûnh teá baøo gioáng nhö chieác nhaãn (hình 3 vaø 4)