Nội dung

Tập làm văn: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BIỂU CẢM A- Mục tiêu bài học: Giúp HS: - Hiểu được văn biểu cảm nảy sinh là do nhu cầu biểu cảm của con người. - Biết phân biệt biểu cảm trực tiếp và biểu cảm gián tiếp cũng như phân biệt các yếu tố đó trong văn bản. - Bước đầu nhận diện và phân tích các văn bản biểu cảm, chuẩn bị để viết kiểu văn bản này. B- Chuẩn bị: - Đồ dùng: bảng phụ - Những điều cần lưu ý: Những tình cảm trong văn bản biểu cảm phải là những tình cảm đẹp: nhân ái, vị tha, cao thượng, tinh tế. Nó góp phần nâng cao phẩm giá con người và làm phong phú tâm hồn con người. C- Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: I- Ổn định tổ chức: Sĩ số: Vắng: II- Kiểm tra : III- Bài mới: Đọc 1 bài ca dao mà em thích. Nêu cảm nhận của em về bài ca dao đó? Tình cảm được gửi gắm trong bài ca dao đó chính là biểu cảm.Vậy thế nào là biểu cảm và biểu cảm có những đặc điểm gì -> bài mới . Hoạt động của thầy - trò GV: Giải nghĩa của các yếu tố: + nhu: cần phải có, cầu: mong muốn -> nhu cầu: mong muốn có. + Biểu: thể hiện ra bên ngoài, cảm: rung động và mến phục -> biểu cảm: rung động được biểu hiện bằng lời văn, thơ. GV nhấn mạnh: nhu cầu biểu cảm là mong muốn được bày tỏ những rung động của mình thành lời văn, lời thơ. - Trong cuộc sống, có khi nào các em xúc động trước cảnh đẹp thiên nhiên hoặc 1 cử chỉ cao thượng của cha mẹ, thầy cô, bạn bè ? GV nhấn mạnh: là con người ai cũng có những phút xúc động như vậy. Nhờ nó mà các nhà văn, nhà thơ đã viết nên những tác phẩm hay, gợi ra được sự đồng cảm của người đọc. Văn biểu cảm chỉ là 1 trong vô vàn những cách biểu cảm của con người, còn có những cách biểu cảm khác như ca hát, vẽ tranh, gẩy đàn... Nội dung kiến thức I- Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm: 1- Nhu cầu biểu cảm của con người Hs đọc 2 câu ca dao trong sgk (71) - Mỗi câu ca dao trên thổ lộ tình cảm, cảm xúc gì ? - Người ta thổ lộ tình cảm để làm gì? * VD 1: 2 câu ca dao sgk –71 (Thổ lộ tình cảm để gợi sự cảm thông, - Câu 1: thổ lộ tình cảm thương chia sẻ , gợi sự đồng cảm) cảm, xót xa cho những cảnh đời oan - Khi nào con người cần thấy phải làm trái. văn biểu cảm ? (Khi có những tình cảm tốt đẹp chất chứa, muốn biểu hiện cho - Câu 2: thể hiện cảm xúc vui người khác cảm nhận thì người ta có sướng, hạnh phúc như chẽn lúa đòng đòng phơi mình tự do dưới ánh nhu cầu biểu cảm) nắng ban mai. - Thế nào là văn biểu cảm ? - Người ta thường biểu cảm bằng những phương tiện nào ? GV : văn biểu cảm còn gọi là văn trữ tình. Bao gồm các thể loại văn học như: thơ trữ tình, ca dao trữ tình, tuỳ bút... HS đọc 2 đoạn văn. - 2 đoạn văn trên biểu đạt những nội dung gì ? - Văn biểu cảm: là văn bản viết ra - GV: trong thư từ, nhật kí , người ta nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc... thường biểu cảm theo lối này. - Các thể loại văn biểu cảm: thư, thơ, văn. - Nội dung ấy có đặc điểm gì khác so với nội dung của văn bản tự sự và miêu tả? Cả 2 đoạn đều không kể 1 chuyện gì hoàn chỉnh, mặc dù có gợi lại những kỷ 2- Đặc điểm chung của văn biểu niệm. Đặc biệt là đoạn 2 tác giả sử cảm: dụng biện pháp miêu tả, từ miêu tả mà liên tưởng, gợi ra những cảm xúc sâu *VD 2: 2 đoạn văn sgk – 72 sắc. -> Văn biểu cảm khác tự sự và miêu tả thông thường. - Có ý kiến cho rằng: Tình cảm, cảm xúc trong văn biểu cảm phải là tình cảm, cảm xúc thấm nhuần tư tưởng nhân văn. Qua 2 đoạn văn trên em có tán thành ý kiến đó không? - Đoạn1 : biểu hiện nỗi nhớ bạn và nhắc lại những kỉ niệm xưa. - Đoạn 2 : biểu hiện tình cảm gắn bó với quê hương, đất nước. . - Em có nhận xét gì về phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc ở 2 đoạn văn trên ? GV: 2 đoạn văn có cách biểu cảm khác nhau. Đoạn 1: biểu cảm trực tiếp. Đoạn 2 bắt đầu bằng miêu tả tiếng hát đêm khuya trên đài, rồi im lặng, rồi tiếng hát trong tâm hồn, trong tư tưởng. Tiếng hát của cô gái biến thành tiếng hát của quê hương, đất nước, của ruộng vườn, của nơi chôn rau cắt rốn. => là những tình cảm đẹp thấm nhuần tư tưởng nhân văn - Em hãy chỉ ra các từ ngữ và hình ảnh liên tưởng có giá trị biểu cảm ở 2 đoạn văn trên ? - GV khẳng định: văn biểu cảm chỉ nhằm cho người đọc biết được, cảm được tình cảm của người viết. Tình cảm là nội dung thông tin chủ yếu của văn biểu cảm. - Văn biểu cảm là gì ? - Văn biểu cảm được thể hiện qua những thể loại nào ? - Tình cảm trong văn biểu cảm thường có tính chất như thế nào ? - Văn biểu cảm có những cách biểu - Đoạn 1: là biểu cảm trực tiếp hiện nào? -> người viết gọi tên đối tượng biểu cảm, nói thẳng tình cảm của mình (cách này thường gặp trong thư từ, nhật kí, văn chính luận) - So sánh 2 đoạn văn và cho biết đoạn - Đoạn 2 : là biểu cảm gián tiếp-> tác giả không nói trực tiếp mà gián nào là văn biểu cảm? vì sao? tiếp thể hiện tình yêu quê hương đất nước (đây là cách biểu cảm thường gặp trong tác phẩm văn học). - Hãy chỉ ra nội dung biểu cảm của đoạn văn ấy? -Đoạn 1: Thương nhớ ôi, xiết bao mong nhớ, các KN. - Đoạn 2: là chuỗi hình ảnh và liên tưởng. - Hãy chỉ ra nội dung biểu cảm trong bài thơ Sông núi nước Nam và Phò giá về kinh ? * Ghi nhớ: sgk-73 II- Luyện tập: 1- Bài 1: - Đoạn b: là biểu cảm vì nhà văn đã biến hoa hải đường thành tình cảm. - Nội dung biểu cảm của đoạn văn: + Hải đường rộ lên hàng trăm đoá hoa ở đầu cành phơi phới như 1 lời chào hạnh phúc. + Hải đường có màu đỏ thắm rất quí, hân hoan, say đắm. + Hoa hải đường rực rỡ, nồng nàn nhưng không có vẻ gì là yểu điệu thục nữ, cánh hoa khum khum như muốn phong lại cái nụ cười má lúm đồng tiền. 2- Bài 2: Hai bài thơ đều là biểu cảm trực tiếp vì cả 2 bài đều trực tiếp nêu tư tưởng, tình cảm, không thông qua 1 phương tiện trung gian như miêu tả, kể chuyện nào cả. * Củng cố: GV hệ thống lại kiến thức toàn bài V - Hướng dẫn học bài: - Học thuộc ghi nhớ sgk-73 - Làm BT 3,4-74. - Đọc bài: Đặc điểm của văn biểu cảmảm. D - Rút kinh nghiệm :