Nội dung

LỊCH SỬ PHẬT GIÁO ẤN ĐỘ Pháp sư Thánh Nghiêm Thích Tâm Trí dịch Nhà xuất Bản Phương Đông 2008 ----------------o0o---------------- Mục lục • Lời Người dịch • CHƯƠNG I: Nguồn Gốc • Chương II: Thích Ca Thế Tôn • Chương III: Nguyên Thỉ Phật giáo và Tam Tang Kinh điển • Chương IV: Vua A Dục và Đại Thiên • Chương V: Sự phân chia bộ phái Phật giáo. • Chương VI: Giáo nghĩa của Đại Chúng Bộ và Hữu bộ. • Chương VII: Nghệ thuật Phật giáo vương triều vua A Dục và sau đó. • Chương VIII: Thời kỳ đầu của Phật giáo Đại thừa. • Chương IX: Phật giáo Đại thừa hệ Long thọ và kinh điển của hệ này về sau. • Chương X: Phật giáo Đại thừa hệ Vô Trước. • Chương XI: Vương triều Cấp Đa và Phật giáo sau vương triều này. • Chương XII: Từ thời Mật giáo thịnh hành đến Phật giáo cận đại. 1 LỜI NGƯỜI DỊCH Ngày nay trên khắp các châu lục người ta đều biết đến Phật giáo là tôn giáo được phát nguyên từ Ấn Độ. Duy có điều để hiểu về quá trình hình thành, truyền bá và phát triển của Phật giáo là như thế nào,thì phải cậy đến sử học. Muốn hiểu lịch sử của một quốc gia, một tôn giáo v.v... điều cần yếu là sự thật. Nhưng thế nào là sự thật? Nhất là sự thật lịch sử. Bởi thường thì người ta hay đứng trên một quan điểm nào đó để viết sử; nếu thiếu tinh thần khách quan và trách nhiệm, sự thật của lịch sử cũng theo đó mà bị dị dạng! Được biết người Ấn Độ thời ấy - thời đức Phật tại thế họ không quan tâm đến việc ghi chép các biến cố xảy ra của đất nước họ; đúng hơn, họ không có khái niệm về việc ghi chép lịch sử biên niên. Theo họ, những biến cố của biên niên sử chỉ là chuyện nhất thời và mau chóng qua đi,và nó chẳng giúp được gì trong việc thiền quán tư duy và khổ tu để sớm giải thoát kiếp người vô thường giả tạm này, mục đích nhắm tới và cũng là mối bận tâm của họ là tìm về cội nguồn an tịnh của thế giới tâm linh, đó là thể nhập về với đại thể của Phạm thiên nơi cõi vĩnh hằng. Do đó, mà trong cả nghìn năm, lịch sử của đất nước Ấn Độ “cơ hồ như tờ giấy trắng”. Phật giáo Ấn Độ cũng ở trong xu hướng đó. 2 Trước năm 1975, ở miền Nam Việt Nam cố Hòa thượng Thích Thanh Kiểm có viết một cuốn Lịch sử Phật giáo Ấn Độ. Nay chúng tôi dịch bộ sử này của pháp sư Thánh Nghiêm là nhằm cung cấp thêm nguồn sử liệu cho việc học tập và nghiên cứu của các vị Tăng Ni sinh, và các giới độc giả. Đây là bộ Thông sử - sử mang tính phổ thông - chứ không chuyên khảo như cuốn The Historical Budda của tiến sĩ người Đức, ông H.W.Schumann, và được Trần Phương Lan dịch với tựa Đức Phật Lịch Sử. Nhận thấy pháp sư Thánh Nghiêm viết bộ Thông sử này với nguồn sử liệu hết sức phong phú, trong đó có những sự kiện mà bình thường không thể đọc đến được. Sở dĩ chúng tôi dịch bộ sử này là nhờ sự cổ vũ và động viên của quí Đạo lữ và bằng hữu sau khi đọc bản dịch Lịch sử Phật Giáo Tây Tạng của chúng tôi. Chúng tôi cũng được anh Thanh Nguyên - một người chuyên việc ấn loát kinh sách - đề nghị là nên tiếp tục dịch trọn bộ thông sử của pháp sư Thánh Nghiêm. Bộ Thông sử này gồm bốn quyển: Lịch Sử Phật Giáo Ấn Độ, Lịch Sử Phật Giáo Trung Quốc Khái Thuyết, Lịch Sử Phật Giáo Tây Tạng, Lịch Sử Phật Giáo Nhật Bản - Hàn Quốc. Theo anh “ngài Thánh Nghiêm là một học giả lớn của Phật giáo Trung Hoa, nên bộ sử do ngài viết chắc chắn có giá trị nhất định của nó”. 3 Chúng tôi xin hồi hướng công đức của hai Phật tử đã hoan hỷ cúng tịnh tài để in ấn tặng tập sách này. Sau cùng, xin thưa là bản thân chúng tôi tuy có học chữ Hán, nhưng không phải là dịch giải chuyên nghiệp. Do đó, không sao tránh khỏi sai sót, kính mong thức giả niệm tình chỉ giáo. Viết tại chùa An Dưỡng Thôn Thái Thông, xã Vĩnh Thái, TP. Nha Trang Mùa Phật Đản - 2552. Tâm Trí cẩn chí. LỜI NGƯỜI BIÊN TẬP 4 Ba tác phẩm lớn viết về sử Phật giáo của sư phụ Thánh Nghiêm, đó là: Ấn Độ Phật giáo Sử, Tây Tạng Phật Giáo Sử và Nhật - Hàn Phật Giáo Sử. Nguyên ba tác phẩm trên trước đây được viết chung thành một bộ với tên gọi: Thế Giới Phật Giáo Thông Sử, và do Đông Sơ Xã - tiền thân của Pháp Cổ Văn Hóa xuất bản và phát hành rộng rãi vào năm 1969 Nhờ vào bối cảnh học thuật tinh nghiêm, vào công phu tu chứng sâu dày, vào lý niệm giáo dục quảng bác, cộng với Bồ đề bi nguyện vô cùng thâm thiết của sư phụ, mới có được sự thành tựu vừa bao quát về nhiều mặt, vừa mang đặc tính độc đáo của bộ sách. Sách có nội dung sâu sắc về ý tưởng, dễ hiểu về ngôn từ, sử liệu phong phú hoàn chỉnh, khảo chứng tinh xác rõ ràng, văn bút ưu mỹ lưu loát, nhờ đó mà sách được sự hoan hỷ đón nhận của đại chúng cả trong và ngoài Phật giáo một cách phổ biến. Sách cũng nhận được sự trọng thị cũng những lời bình sâu sắc, tốt đẹp của giới học thuật. So với những sách cùng loại thì đây quả là bộ sách “hy hữu nan đắc” (ít có khó được). Trước đây sách được tái bản nhiều lần, năm 1963 sách mới được đưa vào Pháp Cổ Toàn Tập. “Thông Sử”nguyên là bộ sách có bài tựa nghiêm cẩn, mạch lạc rõ ràng, chia ra chương mục khiến người đọc ưa thích, và coi đây là một trước tác được kết cấu hoàn chỉnh giữa ba bản sách. Vì vậy, một mặt Pháp Cổ Văn Hóa cố gắp đáp lại sự nhiệt liệt hưởng ứng của đa số độc 5 giả, mặt khác nhân vào biến thiên của thời đại, theo đó tạo ra phương tiện ưa thích đọc cho độc giả. Do đó, mới đem bộ sách của sư phụ theo thứ tự biên chép mới lại cho thật hoàn chỉnh, rồi tùy theo địa khu mà chia thành ba sách. Sự phân chia này vẫn tuân theo diện mạo của sách mà giới độc giả đã biết qua. Việc làm này cũng là nhằm thỏa mãn yêu cầu của người đọc. Sư phụ Thánh Nghiêm từng nói đối với tôn giáo vừa có nguồn gốc lâu đời, vừa có tính “bác đại tinh thâm” thì nên có shư hiểu biết tường tận, đầy đủ. Muốn vậy, có thể dựa vào sử học để có được sự hiểu biết như vừa nêu quả không còn gì tốt hơn. Phật giáo phát nguyên từ Ấn Độ hơn hai nghìn năm trước, về sau do nhân duyên biến hóa lưu chuyển mà Phật giáo có sự phân chia bộ phái. Sự khai triển của Phật giáo Đại thừa kết hợp với các dân tộc có nền văn hóa khác nhau đưa đến sự xuất hiện nhiều trình độ hiểu biết Phật giáo rất đặc sắc. Điều đó không chỉ là do quá trình phát triển của tôn giáo, mà điều đó còn mang ý nghĩa chân chính về văn hóa và tư tưởng của nhân loại, xét về mặt lịch sử phát triển. Theo sử liệu viết tay phong phú và khách quan, cộng với kiến giải qua bút pháp đặc biệt độc đáo của sư phụ Thánh Nghiêm, thì đây đúng là một bộ sách hay được kết hợp giữa lịch sử, học thuật và tôn giáo trong nền văn hóa Phật 6 giáo. Bộ sách lấy hoàn cảnh của xã hội, sự biến thiên của thời đại làm bối cảnh. Lấy hoạt động của giáo đoàn, tư tưởng của giáo lý làm “kinh tuyến”. Như vậy sách không chỉ dành cho tín đồ Phật giáo có thêm sự hiểu biết về tôn giáo mình, mà còn giúp cho giới nhân sỹ thuộc mọi giai tầng xã hội có thêm sử liệu để nghiên cứu. Có thể nói, bất luận là người đọc ở trong bối cảnh nào khi đọc xong bộ sách này cũng đều cảm thấy hoan hỷ, vừa ý. Tàm quý đệ tử: Trương Nguyên Long. Viết tại chùa Nông - Thiền, giữa mùa hạ năm 1997 CHƯƠNG I: Nguồn Gốc TIẾT I: ẤN ĐỘ VÀ DÂN CHÚNG - Hoàn cảnh: Toàn cõi Ấn Độ là một đại lục, và cũng là một bán dảo. Bắc Ấn Độ được che chắn bởi sơn mạch lớn nhất thế giới, đó là dải Hy Mã Lạp Sơn (Himalayas), ngoài ra còn có dải sơn mạch Khách Lạp Côn Lôn và sơn mạch Hưng Đô Khố Tư, hai sơn hệ này tiếp giáp với Tây Tạng, Tây Khương và Vân Nam của Trung Quốc. Tây bắc Ấn Độ lấy Miến Điện làm phân giới; tây Ấn Độ là biển A Lạp Bá(1), đông Ấn Độ là vịnh Mãnh Gia Lạp (Bengal), phía cực nam của Ấn Độ là mũi Khoa Mạt Lâm, có eo biển 7 Bảo Khắc nhìn thẳng sang Tích Lan (Sri-Lanka), phíai nam Tích Lan là Ấn Độ dương. Nhìn về hướng bắc thì Ấn Độ là một đại lục, nhìn theo hướng nam thì Ấn Độ là một bán đảo. Phía cực nam của Ấn Độ thì nhỏ và nhọn, phía cực bắc thì thoáng rộng; về mặt địa lý hình thể, Ấn Độ giống như một hình tam giác khổng lồ. - Địa lý: Hiện tại, Ấn Độ tính từ đông sang tây rộng 1.360 dặm Anh, tính từ nam ra bắc, Ấn Độ có chiều dài là 1.800 dặm Anh. Ấn Độ có bờ biển dài 3.000 dặm Anh. Tổng diện tích của Ấn Độ chiếm một phần năm diện tích toàn cầu, ngang bằng diện tích toàn cõi châu Âu (trừ nước Nga). Tính từ biên cảnh giáp với Ba Cơ Tư (Pakistan), tính thuộc tây bộ, thì Ấn Độ ở vào 62 độ kinh đông, tính từ đông bộ A Tát Mật, thì Ấn Độ ở vào 93 độ kinh đông, bề rộng của Ấn Độ chiếm 31 kinh độ. Tính từ Khách Thập Mể Nhĩ ở phương bắc, thì Ấn Độ ở vào 37 bắc vĩ độ, và ở sát bắc vĩ độ 7, cận kề đảo quốc Tích Lan. Chiều dài vĩ độ cũng ước khoảng 31 độ. Hỏi gần với vĩ độ 25, ở phía bắc Ấn Độ là một địa khu rất rộng, đại bộ phận vị trí của đại khu này chạy theo tuyến bắc nam; do đó, phần lớn đại lục Ấn Độ thuộc khí hậu nhiệt đới, một phần nhỏ thuộc ôn đới. Địa vực Ấn Độ, hiện có thể chia thành ba địa khu lớn. 1. Núi Ha Mã Lạp Nhã và qua quan ải của địa khu này: 8 Bắc khởi từ A Phú Hản, đông đến tỉnh A Tát Mật. Ở tây bộ Ấn Độ có rất nhiều quan ải, nhưng quan ải Cơ Nhĩ Cập (Gilgrit) và quan ải Bạch hạ Ngỏa (Pehawar) có giá trị vô cùng lớn về mặt quân sự, hai cửa ải này tiếp giáp với Trung Quốc, Tô Liên và A Phú Hản, ngày nay hai quan ải này thuộc về nội cảnh của nước Pakistan. Quốc gia Ấn Độ vốn nhờ sơn thủy che chắn, bao bọc, đáng được gọi là “Thế ngoại đào nguyên”. Dù vậy, nhưng qua nhiều đời, Ấn Độ luôn bị các ngoại tộc xâm nhập, và tất cả đều phải vượt qua các quan ải này mới đến được Ấn Độ. 2. Địa khu thuộc lưu vực Ấn hà và Hằng hà. Do Ấn hà và Hằng hà đều nằm dưới chân dải Hy Mã Lạp Nhã Sơn tạo thành một thung lung bình nguyên có chiều dài ước khoảng hai nghìn dặm Anh, và rộng khoảng hai trăm dặm Anh. Chính khu vực bình nguyên này là nơi đã sản sinh ra nền văn hóa Ấn Độ rực rỡ. Có thể chia lưu vực bình nguyên này thành hai phần: Một, là lấy phía tây của lưu vực Ấn hà làm trung tâm cho khu vực ngũ hà; đây là khu vực dồi dào về thủy lợi, đất đai phì nhiêu màu mỡ, và khí hậu ôn hòa, rất thích hợp cho việc canh nông và chăn nuôi. Ấn Độ hà chảy ra cửa biển A Lạp Bá; ở vùng thượng du có rất nhiều chi lưu đồ vào Ấn Độ hà. Nhưng chỉ có khu vực Ngũ hà là dân cư đông đúc nhất. Băng Giá Phổ (Bãnjàb) là tên tỉnh lỵ, còn Ngũ (Pãnj) Hà (àb) là lấy từ cổ ngữ Ba Tư. Nên gọi Ấn Độ là do chữ Ấn 9 Độ Hà (Indus) mà ra, gọi chung là Tín độ (Sindhu). Chữ Sindhu là chỉ cho nước hoặc biển. Buổi đầu chữ này được dùng để chỉ lưu vực Ấn Độ hà, về sau được dùng để chỉ cho toàn Ấn. Hai, lấy bình nguyên ở đông nam sông Hằng làm trung tâm. sông Hằng phát nguyên từ Tuyết Sơn, trên đường đổ ra biển Mãnh Gia Lạp, sông Hằng có vô số chi lưu chảy vào, tọa thành vùng bình nguyên vô cùng rộng lớn ở hai bên bờ. Chi lưu lớn nhất của sông Hằng là sông Diêm Mâu Na (Yamuna), nằm ở khu vực thượng lưu sông Yamuna là sông Tát Đặt Lôi Trì (Sutlej), đây là khu vực thuộc địa phương Kuruksetra và là vùng đất trung tâm của nền văn minh Bà La Môn. Bà La Môn là cách gọi của Trung Quốc để chỉ vùng Madhy adésa, vì thế khu vực này còn được gọi là bang Nhã Lợi An (Aryararta). Phật giáo là cách xưng hô của Trung Quốc để chỉ địa phương Ma Kiệt Đà nằm giữa lưu vực sông Hằng. Ba, là cao nguyên Đức Can: cao nguyên này ở về phái nam sông Hằng; có thể chia ra như sau: a) Cao nguyên Trung Anh, đây là cao nguyên khởi phát từ núi Tần Lê Da và núi Tát Ba La hai núi này chạy đến tận Ấn Độ dương, gồm cả dải đất thuộc biển Mãnh Gia Lạp và biển A Lạp Bá. b) Bờ biển phía đông của địa khu này rất thuận lợi cho việc trồng trọt, cày cấy. 10